Veel mensen voelen niets voor relatietherapie. Het is net of je dan een brevet voor onvermogen afgeeft in dat je het niet alleen kunt oplossen. En een beetje praten, wat levert dat eigenlijk op? Relatietherapie helpt toch niet. Niets blijkt minder waar te zijn.
In dit artikel leg ik u uit hoe uw brein een goede (partner)relatie in de weg staat en hoe u echt kunt afrekenen met de negatieve spiraal waarin veel koppels verstrikt zijn. Het toepassen ervan vereist moed en doorzettingsvermogen.
Het brein
Ons brein bestaat uit:
- de hersenstam (ook wel: reptielenbrein)
- het limbisch systeem (emotionele brein) en
- de cortex (waar uw logische denken zit).
1. Het reptielenbrein/hersenstam
De hersenstam gedraagt zich echt als een reptiel. Zodra u in gevaar komt, springt dat systeem in de overlevingsstand en zult u overgaan tot primitiever gedrag zoals vechten, vluchten, bevriezen en onderwerpen. Niet alleen zult u uw hand terugtrekken als u in aanraking komt met bijvoorbeeld een kookplaat, u zult ook instinctief reageren als uw partner u met een boze of kritische blik aankijkt. Dat komt doordat wij ook een limbisch systeem hebben waarin emotionele herinneringen zijn opgeslagen.
Uw brein is als het ware een database waarin allerlei (pijnlijke) herinneringen zijn opgeslagen waardoor u, als u wordt geconfronteerd met vergelijkbare situaties, adequaat kunt reageren. Uw systeem wil u namelijk behouden voor pijn en reageert instinctief om u tegen (mogelijke) pijn te beschermen.
2. Het zoogdierenbrein/limbisch systeem
Emotioneel beladen herinneringen zijn opgeslagen in het limbisch systeem. Dat betekent dat als u vroeger veel bent gepest, u superalert zult worden als u in een groep wat negatieve opmerkingen hoort over uzelf of anderen. Uw instinctieve breinen (limbische systeem en hersenstam) slaan dan op tilt en u zult als reactie gaan vechten (bijvoorbeeld: beschuldigende opmerkingen maken), vluchten (de groep proberen te ontwijken), bevriezen (bijvoorbeeld dichtklappen) of onderwerpen (superaardig doen).
Dit terwijl u misschien wel met uw verstand (cortex) kunt beredeneren dat u meer bereikt door toe te passen wat u op recente communicatietraining hebt geleerd.
Er zijn meer reactiemogelijkheden, maar u krijgt wellicht al een goed beeld: u reageert vaker instinctief dan nadenkend op uw partner dan u zou willen (toegeven).
3. Cortex
In de cortex zijn de functies aanwezig die ons onderscheiden van alle andere wezens op aarde. Onder andere ons vermogen om logisch te denken en ons eigen gedrag te observeren. Aan de voorkant van uw brein (prefrontale kwab) zit ons vermogen regie te nemen over onze reactiepatronen.
Hoe uw brein wordt getriggerd
Ons limbisch systeem en de hersenstam zijn, zoals gezegd, verantwoordelijk voor het reageren vanuit onze overlevingsmechanismen. Vaak geeft uw partner genoeg aanleiding om in de overlevingsstand te komen. Als er een ander in het spel is, grensoverschrijdend gedrag, ruzies, you name it, dan is het logisch dat uw systeem u laat weten dat u uzelf moet beschermen. U laat uw hand immers ook niet op een warme kookplaat liggen.
Toch realiseren veel koppels zich tijdens een traject dat de ‘vijand’ uiteindelijk niet zozeer hun partner is, zeker als hij/zij ook nog eens te kennen heeft gegeven dat deze ‘ervoor wil gaan’. In feite realiseren zij zich dat zij beiden een gemeenschappelijke ‘vijand’ hebben: hun instinctieve breinen die de weg terug behoorlijk bemoeilijken. Want terwijl u met uw verstand (cortex) kunt weten dat u het wel wilt proberen, ‘vertellen’ uw andere breinen: ‘Waarom zou ik me doelbewust laten kwetsen?’
De weg terug is mogelijk als…
We zijn geboren voor connectie en mensen moeten dat vaak opnieuw leren. Ten diepste heeft u een enorme behoefte aan verbinding, veiligheid en vertrouwen. We hebben in die zin onze partner ‘nodig’. We kunnen wel zonder natuurlijk, maar er ontstaat een enorme voldoening en verzadiging door het geven en ontvangen van verbinding.
Maar toegeven dat u eigenlijk uw partner nodig heeft, zeker in tijden van crisis, voelt vaak als een zwaktebod. Iets waar vertrouwen en durf voor nodig is. De reactieve reacties zoals vechten, vluchten, bevriezen of onderwerpen voelen natuurlijker aan.
Het zijn beschermreacties tegen pijn en het zijn signalen dat uw behoeften niet worden vervuld. Het zijn uw manieren om om te gaan met conflicten. Zodra uw partner niet doet of geeft wat u nodig heeft om uw gelukkig te maken, gaat u zo reageren.
Als beide partners dat richting elkaar, speelt de relatie dus steeds meer en vaker op het niveau van de primitievere breinen af.
Wake-up call
Overigens, is het helemaal niet vanzelfsprekend dat mensen weten dat er iets mis is of dat ze iets missen in de relatie, omdat er genoeg afleidende zaken zijn zoals werk, hobby’s en kinderen. Maar als dan die ander langskomt, waardoor u wordt wakker geschud, beseft u, zoals zovelen, dat er al langere tijd sprake was van een vorm van deprivatie. U kunt zich dan plotseling ineens gevangen voelen in uzelf, uw leven en uw relatie.
Scheiden of werken aan herstel?
De conclusie die veel koppels helaas trekken is dat scheiden de beste en/of de enige optie is. Als u uw partner ‘wegdoet’, dan bent u ook van het ‘gedoe’ af. De grote ‘maar’ is alleen: bij een volgende partner zullen uw patronen vroeg of laat ook weer worden getriggerd. En wat gaat u dan doen?
Beter is daarom samen de weg naar herstel te bewandelen. U heeft behoeften en er zijn pijnpunten. Het goede nieuws is dat in veel gevallen uw partner echt kan leren om u te ontmoeten in uw diepste behoeften. Uiteraard is het niet eenvoudig om bij geschaad vertrouwen vrijgevig te worden in het opnieuw overgeven aan elkaar.
De regie weer terug
Een crisis is daarom het moment waarop u nieuwe vaardigheden kunt leren om iets te doen wat u nog niet eerder had geleerd te doen. New levels, new devils, zullen we maar zeggen. Tijd om de regie weer terug te geven aan de cortex (om precies te zijn aan de prefrontale kwab, waar het vermogen tot zelfregulatie zit).
Een belangrijke voorwaarde tot herstel is daarom dat u uw instinctieve reacties op elkaar bewust onder controle gaat krijgen. Herstel begint met een bewuste keuze uzelf kwetsbaar naar elkaar te maken en emotioneel eerlijk te worden. Daartoe gaat u uw partner uitnodigen in uw wereld. U wilt misschien meer vrijheid, passie, fijnere sex, het kan eigenlijk van alles zijn. En op een emotioneel eerlijke, uitnodigende manier hierover praten is iets wat koppels moeten leren omdat dit volledig tegen-instinctief is. Uw instinctieve breinen reageren immers sneller tot zelfbehoud dan dat u bewust als volwassenen ‘in gesprek’ kunt komen. Dat was tot voor kort de realiteit tussen u beiden.
In het therapie/coachingstraject zult u leren hoe u wel op een effectieve manier tot een ontmoeting kunt komen. U leert hoe u uw relatie weer veilig en aangenaam kunt maken, gebaseerd op wetenschappelijke inzichten. U zult niet -met uw coach- praten óver issues, maar volgens het protocal van ‘het bezoek’ leren om samen uw issues uit te diepen. Daarmee zult u de verbinding verstevigen.
Zelfkennis
Zelfkennis is een andere voorwaarde voor verandering. In feite is uw partner voor uw breinen gewoon iemand die effectief op de knoppen van uw brein weet te drukken. Dus een partner doet u beseffen wat echt in u zit. En dat is vaak moeilijk om toe te geven, want het is prettiger om uw partner de schuld te geven van uw vervelend gedrag.
Als u geen pijnpunten zou hebben, zou u niet getriggerd worden. U zou met humor kunnen reageren. Die herinneringen liggen onder andere in uw limbisch systeem. Dit kunnen herinneringen zijn van een recent verleden, of vanuit uw kindertijd. In uw limbisch systeem bestaat geen tijd, alleen maar een waarschuwingssignalering die u helpt te voorkomen dat u opnieuw pijn gaat ervaren.
U kunt door de inzichten die u tijdens een traject opdoet met nuchterheid leren omgaan met uw reactiviteit. U kunt leren om hoe u uw breinen rustig kunt krijgen.
Bovendien blijkt uit onderzoek (o.a. Daniel Siegel) dat er in uw brein allerlei biochemische reacties plaatsvinden als u de werkvormen doet die u in een traject leert. Hierdoor gaat u verdieping en verbinding ervaren met u partner.
Als ik u zou vragen: “Geeft u uw autosleutels aan een 10-jarig jongetje?”, zult u zonder meer ‘nee’ zeggen. Toch ziet ook u elke dag koppels elkaar als kleine kinderen te lijf gaan, alsof hun leven ervan afhangt. Het wordt tijd om uzelf af te vragen: ‘Wat zit er toch in mij, waardoor ik het zo nodig heb om zo bot, bitchy, superaardig, grenzeloos, murw etc, etc, te reageren?’. En hoe kan ik dáár de regie over krijgen. Uw brein speelt daarin een belangrijke sleutelrol, en wij relatiecoaches/therapeuten kunnen u helpen de regie binnen uw relatie weer terug te krijgen.
Waar kiest u voor?
Als u eenmaal het gesprek op een niet-reactieve manier leert aangaan (op bezoek gaan), zult u over alles kunnen praten. Hoe pijnlijk ook. U gaat een grotere compassie en empathie voor elkaar ontwikkelen en uw liefde kan weer helemaal opbloeien. Verandering kost tijd en vooral discipline, maar als u uzelf en uw partner die tijd gunt, dan zult u daarvan zeker de vruchten gaan plukken.
Ik wil eindigen met een uitspraak van de bekende relatietherapeut Hedy Schleifer: ‘Een relatie kan alleen maar groeien, als er keuzes worden gemaakt’. Mijn vraag aan u is: waar kiest u voor?!
Andere artikelen
Waarom mannen naar porno kijken »
Help!!! Mijn man is een watje! (en wat eraan te doen) »
Ben ik een chimpansee of schildpad? »
Waarom u wellicht beter bij uw huidige partner kunt blijven »
4 Stappen als u samen een droom verliest of iets ergs meemaakt »
Hoe uw brein een goede relatie in de weg staat »
Het is beter te luisteren dan te winnen »
Conflicten oplossen: hij wil altijd gelijk hebben! »
Dramadriehoek – Stop met redden in relaties »
Brainspotting – de revolutionaire individuele therapie »
Kan mijn gevoel voor mijn partner weer terugkomen? »
Ik ben je ff helemaal zat (waar zit de rek er dan nog in….) »
7 Tips om met weerstand om te gaan »
Eerste boek nu bij Bol.com en alle andere boekhandels »
Interview met De Stad Amersfoort »
Herken of een training bijdraagt aan blijvende positieve resultaten »
Waarom heeft onze training Persoonlijke Effectiviteit zoveel impact? »
Trauma verwerken met ouder-kindbezoek »
5 oorzaken waardoor mensen boos worden »
Hoe kan vertrouwen weer herstellen? »