Onlangs kreeg een koppel tijdens een intake spontaan ruzie met elkaar. Zij vond dat hij de feiten niet goed vertelde. Zij vond dat oneerlijk. Hij vond dat hij gelijk had. Hij vond het oneerlijk dat zij zijn verhaal niet vond kloppen. Al gauw begonnen ze te bekvechten over wie er nu gelijk had. In elke relatie komen regelmatig conflicten voor over wie er gelijk heeft. Waar komt de lading vandaan waardoor deze conflicten zo heftig kunnen worden? Wat kun je doen om dit te voorkomen?
Verstrikt in conflicten
De manier waarop dit koppel zo vast zat, deed me zo denken aan onze eigen crisis. Ik herinner mij hoe mijn vrouw en ik hierin verstrikt zaten.
Toen we uit Canada terugkwamen (lees: 4 Stappen als u samen een droom verliest of iets ergs meemaakt), zat ik in een rouwproces over o.a. het verlies van vrienden uit Canada. Mijn vrouw voelde de pijn dat haar wereld helemaal op z’n kop was gezet! Als ik iets wilde vertellen over mijn pijn, beargumenteerde zij hoe oppervlakkig mijn vriendschappen waren geweest. Als zij iets vertelde over haar ontworteld voelen, zei ik dat zij zelf voor de emigratie had gekozen.
U voelt wel aan dat wij beiden met een sterk verdriet zaten, maar elkaar volkomen aan het bestrijden waren. Van een ontmoeting was geen sprake. In feite zeiden wij: “Voel eens wat ik voel en erken dat mijn pijn groot is, en geef me dan gelijk!”. Maar omdat er geen verbinding was, en elk van ons vond dat de ander ongelijk had, werd de pijn alleen maar groter, en daarmee de roep om erkenning. De kloof tussen ons was voelbaar en leek onoverbrugbaar.
Het Grote Gelijk bestaat niet
Als je emotionele pijn hebt, word je instinctief erg ik-gericht. Dan is het moeilijk om te aanvaarden dat er in feite twee werelden zijn (die van uzelf en uw partner), met elk hun eigen waarheid.
In die zin bestaat het Grote Gelijk niet, terwijl u het zelf wel zo beleeft (‘ik voel het, dus is het waar’).
Hoe meer u elkaar aan het bestrijden bent, des groter wordt de kloof tussen u en de ander. Geen van beiden zal dan bereid zijn om de ander erkenning te geven voor iets wat je als oneerlijk of niet kloppend ervaart.
De echte aandacht moet echter zijn gericht op de onderliggende pijn en behoeften die niet worden vervuld.
Waar lag het probleem?
You and I are one, and I am the one!
Beiden waren we toen gevangen in wat we noemen de behoefte aan symbiose in plaats van de erkenning van de noodzaak tot differentiatie.
In geval van symbiose voelt u zich okay over uzelf en de relatie als uw partner voelt wat u voelt en ervaart wat u ervaart. In het Engels wordt wel gekscherend de trouwbelofte als volgt weergegeven: ‘You and I are one, and I am the one’. “Jij en ik zijn één, en ik ben de ene (ofwel ik ben degene die bepaalt hoe je moet zijn). Bij symbiose zegt u eigenlijk: “We zijn niet verschillend, we gaan helemaal in elkaar op”.
Bij differentiatie erkent u dat uw partner anders is dan uzelf; gunt u verschillen, zelfs al zijn die voor uw beleving pijnlijk. Dat doet u, omdat u weet dat hij/zij anders is. Samen kunt u dan gaan ontdekken hoe verdiepend en verrijkend de verschillen voor uw relatie kunnen werken. U kunt zich dan dus ook goed over uzelf en de relatie voelen.
Achter de behoefte dat onze partner ons gelijk moet geven, schuilen pijnlijke ervaringen en onvervulde behoeftes. De felheid om uw gelijk te halen is in feite een schreeuw om erkenning van de pijn en een roep om die behoefte vervuld te krijgen. Zelf al hebt u dit zelf vaak niet door.
Het valt me overigens op dat veel mensen niet ècht nadenken over:
- waarom wil ik steeds gelijk hebben?
- wat zou er voor mij veranderen als mijn partner mij gelijk zou geven? en
- wat dat zou betekenen voor de relatie?
Wij zijn verschillend
De rauwe waarheid is dat uw partner een andere beleving dan uzelf heeft. Bij ‘differentiatie’ zegt u: “Jij BENT anders dan ik en hoewel ik het pijnlijk vind. Ik erken dat de film die zich in jouw wereld afspeelt voor jou echt en anders is, dan de film die zich in mijn wereld afspeelt. Wat je zegt en doet komt voort uit jouw (pijnlijke) ervaringen en (onvervulde) behoeften. Deze zijn anders dan die van mij.”
Deze (onvervulde) behoeften kunnen we al vanaf onze kindertijd met ons mee dragen.
Over welk onderwerp we ook conflict hebben, de ‘auteursrechten’ van die film zijn in handen van uw partner. En er zit een logica in die film. Voor uw partner is deze echt en kloppend voor hem/haar. Normen, waarden, vroegere ervaringen, onvervulde behoeften bepalen de invulling van die film. Bovendien letten we ook nog eens op andere dingen. Wat de één een leuk feest vindt, omdat het eten zo lekker is, zal de ander waardeloos vinden, omdat de muziek zo slecht is.
Differentiatie betekent de erkenning van ‘je bent niet alleen anders maar je MAG anders zijn. Jouw ‘anders-zijn’ verrijkt de relatie en werkt aanvullend. Ik ga niet dood als je me geen gelijk geeft. Het is hooguit pijnlijk maar ik overleef dat verschil’. Verschil is er gewoon, hoe pijnlijk ook. Die pijn in mijn wereld triggert ook oude pijn uit mijn geschiedenis. En omdat ik geen pijn meer wil voelen, ga ik jou bestrijden.
Vrede of vechten?
Als u erkent dat uw partner verschillend van u IS, kan dat tot de conclusie leiden dat de rek voor verandering bij uw partner eruit is. U moet dan een keuze maken: accepteer ik mijn partner, met zijn/haar lek en gebrek, of blijf ik roepen dat hij/zij moet veranderen.
Sluit u vrede met een realiteit die verschilt van die van uzelf of blijft u vechten voor iets dat er toch niet in zit. Als u ervoor blijft vechten dat u partner wordt zoals u wilt, geeft dat u een vals gevoel van eenheid. Dat zal de relatie zeker schaden. Het eerste confronteert u met uw eigen pijn. Iets waar uzelf dan zelf wat mee moet doen.
Het moeilijkste in een relatie is uw partner te ontmoeten daar waar hij/zij werkelijk is en niet daar u hem/haar wilt hebben.
Uiteraard zeg ik niet dat uw partner niet kan veranderen, maar vaak gebeurt dat in een tempo dat vele malen lager ligt, dan u wellicht wilt of (nog) geduld voor heeft. Uw partner zal bovendien zelf beslissen tot hoever hij/zij wil veranderen.
Gelijk of geluk?
Uiteindelijk gaat het er in een relatie niet om om wie er gelijk heeft, maar dat u deverbinding met uw partner ervaart. Want al dat strijden komt, zoals gezegd, voort uit de diepe behoefte dat de ander uw pijn ziet en een onderliggende behoefte vervuld (en u daar ook nog eens gelijk in geeft).
Daarom is het van belang dat u beiden praat over welke behoefte er niet worden vervuld. Op z’n minst kunt u uw partner daarover vertellen.
Het gesprek over gevoelens en behoeften, ligt op een ander niveau dan het niveau van feiten en details (uw gelijk).
Dat gesprek over gevoelens en onvervulde behoeften zal ook eerder de empathie en de compassie van uw partner triggeren en maken dat hij/zij bereid is tot verandering.
De verandering
De ommekeer in onze crisis begon toen mijn vrouw en ik beiden in staat waren om echt te luisteren naar elkaars verhaal en pijn. Dat we dat leerden te doen zonder de behoefte deze te bestrijden, omdat feiten niet zouden kloppen of gevoelens niet reëel zouden zijn. In wezen erkenden we dat we WEZENLIJK verschillend waren.
Dat was slikken, omdat we als mens instinctief dan het gevoel kunnen krijgen dat we daardoor onze eigenheid verliezen. Door over de brug naar de wereld van de ander te gaan en er te zijn, kan het soms voelen alsof we iets inleveren van onze waarheid, integriteit, eigenheid en/of zelf identiteit.
Het koppel dat ik in het begin noemde, zou kunnen starten met het gunnen van elkaars verschillen en vandaar uit nieuwsgierig te zijn naar de ander. Nieuwsgierigheid is basisvoorwaarde tot verandering.
Soms voelt het met name voor een van de partners dat hij ofzij weer van alles moet (inleven, nieuwsgierig-zijn), terwijl alles in hem of haar schreeuwt om zelf die aandacht en erkenning te krijgen: “Zie en hoor mij eerst”. Hoewel beiden de erkenning nodig hebben, kan dit niet tegelijkertijd. U zult daarom de bewuste keuze moeten maken om eerst de wereld van de een en daarna de wereld van de ander te bezoeken.
Op bezoek
Als u op bezoek gaat bij elkaar dan ziet u de volgende effecten:
- Als uw partner in uw wereld is, voelt u dat u in uw existentiële pijn (zoals bij diep verlies) niet meer alleen bent;
- U voelt u gezien en gehoord door uw partner omdat deze de moeite neemt om samen met u door uw wereld heen te lopen en u met liefdevolle ogen te ontmoeten;
- U voelt u niet meer alleen omdat uw partner de moeite neemt samen te voelen wat u voelt;
- U kunt uw hart delen over waar uw overreactie en daarmee ook de lading vandaan komt.
Dat geeft de erkenning en ontlading. Uiteraard werkt dat alleen als beiden op bezoek bij elkaar gaan.
Het startpunt in een relatie is niet dat er een ‘probleem’ moet worden opgelost. Het startpunt is wel:
- Ben ik bereid jou te ontmoeten op een plaats die voor ons beiden pijnlijk is? Want jouw probleem is ons probleem.
- Kan ik nieuwsgierig zijn naar jouw wereld?
- Ben ik bereid om tijdelijk mijn waarheid te parkeren en nieuwsgierig te zijn naar de film die zich in jouw wereld afspeelt?
- Als ik je gelijk geef, wat gaat er dan in onze relatie veranderen?
- Als ik je gelijk geef, welke onvervulde behoefte wordt er dan ten diepste bij jou vervuld? Welk verlangen wordt er vervuld.
- Als je terugkijkt naar je kindertijd, hoe is de pijn die je nu ervaart verbonden met ervaringen van toen?
- Ben ik bereid om te accepteren dat ik het hiermee moet doen? Of blijf ik strijden om jou te veranderen?
Een bewuste keuze
Mijn vraag aan u is: “Kiest u voor uw gelijk, of voor de relatie? Kiest u voor uw gelijk of voor geluk?” Kiest u voor het laatste dan levert u tijdelijk iets in om de ander te kunnen ontmoeten. Als u dat beiden bereid bent te doen, krijgt u er uiteindelijk beiden een partner voor terug. Als u dat doet, zult u een vervulling en bevrediging in uw relatie kunnen ervaren die u zal verbazen.
In de praktijk lukt het vaak niet om dit alleen te doen. Wij konden het niet alleen, en wellicht u ook niet. Zoek daarom hulp voor het te laat is!
Andere artikelen
Waarom mannen naar porno kijken »
Help!!! Mijn man is een watje! (en wat eraan te doen) »
Ben ik een chimpansee of schildpad? »
Waarom u wellicht beter bij uw huidige partner kunt blijven »
4 Stappen als u samen een droom verliest of iets ergs meemaakt »
Hoe uw brein een goede relatie in de weg staat »
Het is beter te luisteren dan te winnen »
Dramadriehoek – Stop met redden in relaties »
Brainspotting – de revolutionaire individuele therapie »
Kan mijn gevoel voor mijn partner weer terugkomen? »
Ik ben je ff helemaal zat (waar zit de rek er dan nog in….) »
7 Tips om met weerstand om te gaan »
Eerste boek nu bij Bol.com en alle andere boekhandels »
Interview met De Stad Amersfoort »
Herken of een training bijdraagt aan blijvende positieve resultaten »
Waarom heeft onze training Persoonlijke Effectiviteit zoveel impact? »
Trauma verwerken met ouder-kindbezoek »
5 oorzaken waardoor mensen boos worden »
Hoe kan vertrouwen weer herstellen? »