Door Hans ’t Hart
Omdat deze nieuwe aanpak afwijkt van wat David Grand, de bedenker van Brainspotting, zelf aanleert, ben ik deze Systemisch Brainspotten gaan noemen.
In dit artikel vertel ik over mijn ervaringen en nieuwe benadering van Brainspotting. Maar ik begin met een recente ervaring van een van mijn cliënten:
“De effectiviteit van Systemisch Brainspotten is vergelijkbaar met sneeuw die voor de zon verdwijnt. In de veilige, professionele omgeving bij Hans ’t Hart worden blokkades uit het verleden (hoe groot, pijnlijk en langjarig ook) direct tastbaar en hanteerbaar gemaakt. De onomkeerbare inzichten die hieruit volgen, zijn buitengewoon helend, positief en bevrijdend. Deze inzichten maken plaats voor een liefdevolle herontdekking van jezelf (…en van anderen). Dit gebeurt al binnen enkele dagen na de eerste brainspottingsessie. Wat een transitie!”
Moeder, echtgenote en zelfstandig ondernemer (49 jaar).
Hoe werkt Brainspotting ook alweer?
Als u aan een ervaring of gebeurtenis uit het heden of verleden denkt die u (nog steeds) raakt of blokkeert, zult u onbewust een bepaalde richting opkijken. Dus bijvoorbeeld naar linksboven, rechtsonder of een andere richting. Het is voor u eigenlijk zo vanzelfsprekend dat u naar die plek kijkt dat u wellicht niet zult beseffen dat u dit doet. .
Door onderzoek is bekend dat als u een voorstelling van iets probeert te maken u naar de bovenkant van uw gezichtsveld kijkt. Terwijl als u naar iets luistert, zult u in het horizontale vlak van uw gezichtsveld met uw ogen bewegen. Het voelen bevindt zich in het onderste gebied van uw gezichtsveld.
De kijkrichting is dus bepalend voor het soort informatie waar u toegang toe wilt krijgen. U kunt dus niet goed voelen als u naar boven kijkt, want daar zit immers ons voorstellingsvermogen.
Dit zegt iets over het verband tussen de stand van de ogen ten opzichte van de brein-as en onze informatieverwerking. Daar waar u naar kijkt, bepaalt dus ook wat u ervaart. Het gebied of punt waar u naar kijkt, noemt David Grand, die Brainspotting voor het eerst ontdekte, een brainspot.
Dit kunt u vooral zien bij mensen die iets ergs hebben meegemaakt. Zij staren vaak naar buiten. Brein-technisch kijken ze naar een brainspot die toegang geeft tot de bewuste (en onbewuste) ervaring. In feite is zo’n iemand bezig met een poging tot een reset, dus het verwerken van die ervaring. David heeft dit proces Brainspotting genoemd.
Intrigerend genoeg blijkt dat als we deze omstandigheden in een sessie bewust creëren, dat u daadwerkelijk tot verwerking van de ervaring komt.
Waarom dit thuis niet spontaan gebeurt, komt omdat uw brein dit proces blokkeert. Hier zijn twee redenen voor.
Reden 1: geen pijn willen ervaren
De eerste reden is dat we geen pijn willen ervaren. Zolang u kijkt, wordt het pijnlijke geactiveerd. De oplossing is dan ook dat u instinctief wegkijkt als deze te groot wordt. Dat is ook precies wat u ziet bij mensen die iets ergs hebben meegemaakt: ze blijven een tijdje staren en dan kijken ze weer weg.
Tijdens een Brainspotting-sessie zet ik een pointer op dat punt in het kijkgebied, om mensen te helpen herinneren om wél te blijven kijken. Ik heb zo vaak mensen horen zeggen: “Ik wil nu zo graag nu wegkijken, want dit voelt echt heftig!”.
Reden 2: niet de controle willen verliezen
Een tweede reden om het proces te blokkeren, is dat u niet alleen weg wilt van pijn, maar dat u ook de controle niet wilt verliezen. Dat lost u in het dagelijkse leven op door naar een vriend of vriendin te gaan en uw verhaal te doen. In feite reguleert u uw emoties via deze vriend of vriendin. Door deze aan te kijken, zijn of haar aanwezigheid te voelen, wordt het praten over de nare ervaring beheersbaar.
Een toeschouwer zou echter zien dat u ondertussen wel naar links, het midden of naar rechts kijkt, terwijl u uw verhaal doet. Onbewust kijkt u naar het vlak waar de lading in uw wereld heel sterk gevoeld kan worden: de brainspot.
Tip: let de komende tijd eens op hoe anderen dit doen.
Tijdens een Brainspotting-sessie vervult de therapeut de rol van die vriend of vriendin. Dat suggereert dat u zich bij een therapeut wel veilig moet kunnen voelen. Daarom zult u alleen maar tot diepe ervaring kunnen komen als de therapeut het veilig genoeg voor u kan maken en de ervaring kan ‘dragen’.
Wat gebeurt er tijdens Brainspotting?
Wanneer u naar de brainspot kijkt, komen er vanzelf herinneringen van vroeger naar boven. Stel dat u aangeeft dat u angst heeft voor het geven van uw mening op een vergadering. We zoeken dan het kijkgebied op waar u zelf de belemmering het meest intens voelt. En terwijl u ernaar kijkt, brengt het brein spontaan belangrijke herinneringen en beelden naar voren van ervaringen uit het recente of verdere verleden.
Niet alleen komen dat soort herinneringen naar boven, blijkbaar vindt er integratie plaats, zoals we dat noemen. Dit betekent: de lading gaat ervan af.
Vaak vertellen mensen dat ze na een sessie opeens wel in staat zijn om de dingen te doen die ze daarvoor niet konden. De ervaring leert dat achter elke belemmering een diepere ervaring schuilgaat. Een belemmering is daarmee op breinniveau logisch. En met Brainspotting ontdekken we die niet alleen, maar verwerkt u deze ook.
Niet alleen belemmeringen of blokkades, maar ook traumatische ervaringen blijken met Brainspotting zeer goed behandelbaar.
Met Brainspotting komt u direct bij uw emoties, dus in het emotionele brein. Dat betekent dat de cortex (waar ons weldenkend vermogen zit) gepasseerd wordt.
Het kenmerk van het werken in het emotionele brein is dat het vaak gepaard gaat met het terugkrijgen van (pijnlijke) herinneringen. Dat gaat in een razendsnel tempo. Met een normale therapeutisch gesprek zouden we hier veel langer over doen. Ook zou het minder impact hebben.
Vaak ervaart men ook van alles in het lichaam, zoals spanningen die ineens enorm sterk voelbaar worden. Cliënten spreken over dat de ervaring intens is, maar, en dat is interessant, dat ze zich gefocust voelen en het gevoel hebben zelf in controle te zijn. Immers, als men van het punt weg kijkt, stopt het proces. De ervaringen komen in golven en ebben dan weer weg.
Een vrouw van 75 zei onlangs: ik heb hiervoor al jaren therapie gehad maar ben nog nooit zo diep geweest. En dat het zo snel gaat! Zij kwam voor allerlei angsten en heeft door de sessie nu eindelijk belangrijke verbanden kunnen leggen..
De reden dat haar ervaring zo intens was, is dat ik er een werkwijze aan toe heb gevoegd. Ik noem dit Systemisch Brainspotten.
Systemisch brainspotten: de veranderende kracht van het emotionele brein
Het werken met het emotionele brein biedt behalve de snelheid waarmee je bij de pijn kunt komen ook een ander voordeel. Er kan ook een diepgaande verwerking plaatsvinden.
Ieder mens kan zijn of haar brein in positieve zin bedotten, dus min of meer voor de gek houden.
Wat ik daarmee bedoel, is: als ik u vraag om in een lege stoel uw beste vriend te zien, ziet u verstandelijk nog steeds een lege stoel. Uw emotionele brein (limbisch systeem) ziet echter uw vriend(!). Als ik u dan vraag om tegen die vriend iets te zeggen wat u misschien nooit heeft durven zeggen, bijvoorbeeld iets pijnlijks, zal uw lichaam direct reageren op de door u uitgesproken woorden.
Dit kan gebruikt worden om ervaringen te verwerken die u nog niet eerder heeft verwerkt.
Ervaringen die emotionele impact op u hebben gehad, zijn tijdloos in het emotionele brein opgeslagen. Daardoor kunt u als het ware terug in de tijd en de geschiedenis herschrijven. Dit doet u door alsnog te zeggen of te doen wat u eigenlijk had willen zeggen of doen. Uw brein accepteert het dan alsof het echt gebeurt. Mogelijk niet voor de volle 100%, maar wel in die mate dat mensen zeggen dat ze zich opgelucht voelen, of dat er iets opgeruimd is.
Het bedotten van het brein opent zo een deur waarmee u eindelijk van lasten af kunt komen waar u al lange tijd mee rondloopt.
Brainspotting combineren met inzichten uit De Fontein
Op dit moment is het boek De Fontein, geschreven door Els van Steijn, een bestseller. En dat is niet zonder reden. In dit boek wordt gedetailleerd ingegaan op de invloeden van ons verleden op het heden. We noemen deze manier om met klachten om te gaan systemisch werken.
Systemisch werken leert dat klachten die blijven bestaan vaak hun wortel hebben in eerdere ervaringen. De Fontein geeft diepgaande inzichten in allerlei mechanismen die ervoor zorgen dat mensen niet ‘verder’ in het leven komen.
Zo kan het zijn dat u toen u kind was al als het ware een last moest dragen. De last kan zijn dat u als oudste of jongste kind de zorg voor uw ouders op u nam of dat u zich voor de sfeer in het gezin verantwoordelijk voelde. Het effect is dat uw emotionele brein als het ware gevangen blijft in dat patroon. Daardoor zult u ook in het heden de neiging hebben om uzelf op te offeren, terwijl u weet dat u dat beter niet kunt doen. U zult dan zoiets kunnen zeggen als ‘verstandelijk weet ik dat ik het niet moet doen, maar gevoelsmatig doe ik het toch.
De kennis uit het boek De Fontein kan helpen om verbanden te leggen tussen uw reacties in het heden en uw situatie in het verleden.
Met een tijdmachine terug naar de oorsprong van uw belemmering
Tijdens een Brainspotting-sessie gaan we als het ware met een tijdmachine terug naar die fase in het verleden waarin u dat patroon leerde. Ineens weten mensen dan weer hoe het toen was toen. Een van de dingen die u dan uiteindelijk kunt doen, is om in uw fantasie (dus terwijl u naar de brainspot kijkt en u die persoon of personen voor u ziet) deze last alsnog teruggeeft.
Misschien komt dit gek over als u dit zo leest, maar als cliënt zult u dit ritueel ervaren als een diepe ervaring die grote opluchting bewerkstelligt. Naast de opluchting, vertellen mensen dat ze na de sessie over een grotere keuzevrijheid beschikken.
Dit is slechts een van de talloze voorbeelden van mogelijkheden van wat er mogelijk is. En dat dit mogelijk is, komt omdat het emotionele brein zich laat bedotten.
Een ander voorbeeld is dat u alsnog afscheid kunt nemen van een geliefde.
Hoe vaak ik niet heb gehoord dat iemand niet los kon komen van een bepaalde persoon. Een cliënt noemde zelfs dat ze een paar maanden een reis had gemaakt om haar ex-vriend te vergeten. Niets had gewerkt. Eén sessie Systemisch Brainspotten en ze was los!
Het maakt daarbij niet uit of die persoon al overleden is of niet. Het emotionele brein zit gevangen in tijdloosheid. De slimme rituelen leiden, net als bij het overhandigen van een last, tot emotionele ontlading. En daarmee komt de verandering ook in het heden op gang.
Brainspotting werkt ook bij relatieproblemen
Systemisch brainspotten werkt ook perfect in de begeleiding met koppels.
Soms zitten mensen voor elkaar op slot, omdat er diepe ervaringen uit het verleden zijn die blokkerend werken. Ik gebruik dan Brainspotting Plus terwijl de partner erbij is. Het moet dan uiteraard wel veilig zijn. Ik hoor vaak terug dat dit zo’n verdieping in de relatie geeft. De sessie geeft namelijk goed inzicht in de triggers: iets in het heden activeert pijn uit het verleden.
Systemisch brainspotten helpt niet alleen om die verbanden te snappen, maar ook om deze op te lossen.
De toevoeging van het werken met de principes uit het boek De Fontein, vind je plek (oftewel uit het systemisch werk), is een toevoeging aan de oorspronkelijke manier van werken met Brainspotting.
Hoewel ik soms Brainspotting ook nog in de oorspronkelijk vorm toepas, ben ik onder de indruk van de impact van het combineren van Brainspotting met de inzichten uit het systemisch werk. Het is werkelijk soms verbijsterend hoeveel impact zo’n sessie kan hebben.
Aangezien systemisch werk in eenvoudige taal wordt uitgelegd in De Fontein, raad ik mensen aan om dit (in ieder geval) gedeeltelijk te lezen voor de eerste sessie. Dit verhoogt de effectiviteit van sessies aanzienlijk.
Praktisch
Een sessie bij ons duurt gemiddeld een uur, maar bij een eerste sessie reserveer ik er meestal 1,5 uur voor, omdat er ook tijd nodig is om u veilig te voelen en uw verhaal (deels) te vertellen. Maar we kunnen al snel aan de slag.
Het is trouwens interessant om op te merken dat 1-op-1-sessies zowel live als online veel impact hebben. Dus bijvoorbeeld via Zoom, Skype of Microsoft Teams. Ik hoor regelmatig terug dat het online doen van een Systemisch Brainspotten-sessie het intenser maakt. Mensen zeggen daarover dat ze minder kunnen ontsnappen omdat het kijkgebied kleiner is dan wanneer ze een live sessie doen.